Monumenta Germaniae Historica
Capitularia Regum Francorum

/52/

22. Admonitio generalis.

789. m. Martio 23. 30

/53/

Regnante domino nostro Iesu Christo in perpetuum. Ego Karolus, gratia Dei eiusque misericordia donante rex et rector regni Francorum et devotus sanctae aeclesiae defensor humilisque adiutor, omnibus ecclesiasticae pietatis ordinibus seu saecularis potentiae dignitatibus in Christo domino, Deo aeterno, perpetuae pacis et beatitudinis 25 salutem.

Considerans pacifico prae mentis intuitu una cum sacerdotibus et consiliariis nostris abundantem in nos nostrumque populum Christi regis clementiam, et quam necessarium est non solum toto corde et ore eius pietati agere gratias incessanter, sed etiam continua bonorum operum exercitatione eius insistere laudibus, quatenus qui 30 nostro regno tantos contulit honores, sua protectione nos nostrumque regnum in aeternum conservare dignetur: quapropter placuit nobis vestram rogare solertiam, o pastores ecclesiarum Christi et ductores gregis eius et clarissima mundi luminaria, ut vigili cura et sedula ammonitione populum Dei ad pascua vitae aeternae ducere studeatis, et errantes oves bonorum exemplorum seu adhortationum humcris intra ecclesiasticae firmitatis 35 muros reportare satagimini, ne lupus insidians aliquem canonicas sanctiones transgredientem vel paternas traditiones universalium conciliorum excedentem, quod absit, inveniens devoret. Ideo magno devotionis studio ammonendi et adhortandi sunt immo conpellendi, ut firma fide et infatigabili perseverantia intra paternas sanctiones se conteneant: in quo opere et studio sciat certissime sanctitas vestra nostram vobis 40 cooperare diligentiam. Quapropter et nostros ad vos direximus missos, qui ex nostri nominis auctoritate una vobiscum corrigerent quae corrigenda essent. Sed et aliqua capitula ex canonicis institutionibus, quae magis nobis necessaria videbantur, subiunximus¹. Ne aliquis, quaeso, huius pietatis ammonitionem esse praesumtiosam iudicet, /54/ qua nos errata corrigere, superflua abscidere, recta cohartare studemus, sed magis benivolo caritatis animo suscipiat. Nam legimus in regnorum libris,² quomodo sanctus Iosias regnum sibi a Deo datum circumeundo, corrigendo, ammonendo ad cultum veri Dei studuit revocare: non ut me eius sanctitate aequiparabilem faciam, sed quod nobis sunt ubique sanctorum semper exempla sequenda, et, quoscumque poterimus, ad studium 5 bonae vitae in laudem et in gloriam domini nostii Iesu Christi congregare necesse est. Quapropter, ut praediximus, aliqua capitula notare iussimus, ut simul haec eadem vos ammonere studeatis, et quaecumquc vobis alia necessaria esse scitis, ut et ista et illa aequali intentione praediectis. Nec aliquid, quod vestrae sanctitati populo Dei ufile vidcatur, omittite ut pio studio non ammoneatis, quatenus ut et vestra sollertia et 10 subiectorum oboedientia aeterna felicitate ab onmipotente Deo remuneretur.

1. Omnibus. Sunt enim aliqui, qui culpis exigentibus ab episcopo proprio excommunicantur et ab aliis ecclesiasticis vel laicis praesumptiose in communionem accipiuntur: quod omnino sanctum Nicenum concilium³ simul et Calcidonense⁴ necnon et Antiochenum⁵ atque Sardicense⁶ fieri prohibent. 15

2. Episcopis. Item enim habetur in eodem concilio⁷, ut eorum qui ad ordinandum veniunt fides et vita prius ab episcopo diligenter discutiatur, et sic ordinentur.

3. Omnibus. Item in eodem concilio⁸ necnon et in Antiocheno⁹ simul et in Calcidonense¹⁰, ut fugitivi clerici et peregrini a nullo recipiantur nec ordinentur sine commendaticiis litteris et sui episcopi vel abbatis licentia. 20

4. Ad solos sacerdotes. Itemin eodem sinodo¹¹ interdictum est presbyteris et diaconibus vel omnibus qui in clero sunt mulierem habere in domo sua propter suspicioncni, nisi matrem aut sororem vel eas tantum personas quae suspiciones effugiunt.

5. Omnibus. Item in eodem concilio ¹² seu in decretis papae Leonis¹³ necnon 25 et in canonibus quae dicuntur apostulorum¹⁴, sicut et in lege ipse Dominus praecepit, omnino omnibus interdictum est ad usuram aliquid dare.

6. Ad sacerdotes. Auditum est aliquos presbyteros missam celebrare et non communicare: quod omnino in canonibus apostolorum¹⁵ interdictum esse legitur. Vel quomodo dicere recte potest, si non communicaverit: ‘sumpsimus, Domine, sacramenta?’ 30 Haec vero per singula capitula in statutis Nicoeni concilii¹⁶ legere potestis seu in aliis sanctorum patrum synodalibus edictis.

7. Omnibus. In Antioceno concilio¹⁷, quod his qui damnati sunt a synodo vel a suo episcopo et postea ministrare praesumunt praecipitur, ut nullus audeat ei communicare. Si quis vero ei communicat, simili sententia subiaceat sicut et damnatus. 35

8. Episcopis. Item in eodem concilio¹⁸, ut ad metropolitanum episcopum suftragani episcopi respiciant, et nihil novc audeant facere in suis parrochiis sine conscientia et cousilio sui mctropolitani nec metropolitanus sine eorum consilio.

9. Sacerdotibus. Item in eodem concilio¹⁹ simul et Acyronense²⁰, ut corepiscopi cognoscant modum suum et nihil faciant absque licentia episcopi in cuius 40 parrochia habitant.

/55/

10. Omni clero. Item in eodem concilio²¹, ut episcopus vel quilibet ex clero sine consilio vel litteris episcoporum vel metropolitani non audeant regalem dignitatem pro suis causis clamare, sed in commune episcoporum concilio causa eius examinetur.

5 11. Episcopis. Item in eodem concilio²² simul et in Sardicense²³ necnon et in decretis Innocenti papae²⁴, ut nullus episcopus in alterius parrochia ordinationes aliquas audeat efficere vel negotia peragere quae ad eum non pertinent.

12. Episcopis. Item in eodem concilio²⁵, ut episcopus eius ecclesiae curam habeat ad quam ordinatus est.

15 13. Episcopis. Item in eodem concilio²⁶ necnon et in Calcidonense²⁷, ut provinciales episcopi cum suo metropolitano bis in anno propter causas ecclesiae concilia celebrent.

14. Episcopis^t. In concilio Laudicense²⁸ necnon in Affricano²⁹ praecipitur, ut monachi et clerici tabernas non ingrediantur edendi vel bibendi eausa.

15 15. Ad omnes. Item in eodem concilio³⁰, ut a vespera usque ad vesperam dies dominica servetur.

16. Omnibus. Item in eodem concilio³¹, ut ignota angelorum nomina nec fingantur nec nominentur, nisi illos quos habemus in auctoritate, id sunt Michahel, Gabrihel, Rafahel.

20 17. Clericis et nonnanis. Item in eodem concilio³², quod non oporteat mulieres ad altare ingredi.

18. Sacerdotibus. Item in eodem concilio³³, ut cauclearii malefici, incantatores vel incantatrices fieri nou sinuntur.

19. Omnibus. Item in eodem concilio³⁴ necnon et in Sardicense³⁵, quod non 25 oporteat in villolis vel in agris episcopos constitui.

20. Sacerdotibus. Item in eodem concilio³⁶, ut canonici libri tantum legantur in ecclesia.

21. Clericis et monachis. In concilio Calcidonense³⁷, ut non oporteat episcopos aut quemlibet ex clero per pecunias ordinari: quia utrique deponendi sunt, et 30 qui ordinat et qui ordinatur, necnon et qui mediator est inter eos.

22. Omnibus. Item de eadem re in canonibus apostolorum³⁸ legitur: quam heresim iam ipse princeps apostolorum in Simone mago terribiliter damnavit.

23. Omnibus. Item in eodem concilio³⁹ infra duo capitula necnon et in decretis Leonis papae⁴⁰, ut nec monachus nec clericus in secularia negotia transeat. Et ut 35 servum alterius nullus sollicitet ad clericalem vel monachicum ordinem sine voluntate et licentia domini sui.

24. Sacerdotibus. Item in eodem concilio⁴¹ infra duo capitula necnon et in Sardicense⁴², ut nec episcopi nec clerici non transmigrentur de civitate in civitatem.

25. Omnibus. Item in eodem synodo⁴³, ut nullus absolute ordinetur sine 40 pronuntiatione et stabilitate loci ad quem ordinatur.

/56/

26. Monachis et omni clero. Item in eodem concilio⁴⁴, ut clerici et monachi in suo proposito et voto quod Deo promiserunt permaneant.

27. Sacerdotibus. Item in decretis Innocenti papae⁴⁵ de eadem re, ut monachus, si ad clericatum proveatur, propositum monachicae professionis non ammittat.

28. Omnibus. Item in eodem concilio⁴⁶, ut, si clerici inter se negotium aliquod 5 habuerint, a suo episcopo diiudicentur, non a secularibus.

29. Omnibus. Item in eodem concilio⁴⁷, ut nec clerici nec monachi conspirationes vel insidias contra pastorem suum faciant.

30. Omnibus. Item in eodem concilio⁴⁸, ut laici episcopos aut clericos non accusent, nisi prius eorum discutiatur existimationis opinio. 30

31. Omnibus. Item in eodem⁴⁹, ut loca quao semel Deo dedicata sunt ut monasteria sint, maneant perpetuo monasteria, nec possint ultra fieri saecularia habitacula.

32. Omnibus. In concilio Cartaginense⁵⁰: primo omnium ut fides sanctae Trinitatis et incarnationis Christi, passionis et resurrectionis et ascensionis in celos diligenter omnibus predicetur.15

33. Omnibus. Item in eodem⁵¹ de prohibenda avaritia, ut nullus alienos fines usurpet vel terminos patrum transcendat.

34. Omnibus. Item in eodem⁵² de his qui in periculo constituti sunt et convertunt se ad Deum, ut canonice requirant reconciliacionem, et canonice reconcilientur.

35. Omnibus. Item in eodem⁵³, ut illi qui non sunt bonae conversationis et 20 eorum vita est accusabilis, ut non audeant episcopos vel maiores natu accusare.

36. Omnibus. Item in eodem⁵⁴, ut qui excommunicato praesumtiose communicaverit excommunicetur et ipse.

37. Sacerdotibus. Item in eodem concilio⁵⁵ infra duo capitula, ut nullus presbyter^l contra suum episcopum superbire audeat. 25

38. Omnibus. Item in eodem⁵⁶, ut clerici et eclesiastici ordines, si culpam incurrerint, ut apud ecclesiasticos iudicentur, non apud saeculares.

39. Omnibus. Item in eodem⁵⁷, ut, qui commodaverit pecuniam, pecuniam accipiat; si speciem aliam, eandem speciem quantum dederit accipiat.

40. Omnibus. In concilio Africano⁵⁸, ut virgines Deo sacratae a gravioribus 30 o personis diligenti rustodia serventur.

41. Episcopis. Item in eodem⁵⁹, ut non liceat episcopo principalem cathedram suae parrochiae neglegere et ad aliquam ecclesiam in sua diocese magis frequentare.

42. Episcopis. Item in eodem⁶⁰, ut falsa nomina martyrum et incertae sanctorum memoriae non venerentur. 35

43. Omnibus. Item in eodem⁶¹, ut nec uxor a viro dimissa alium accipiat virum vivente viro suo, nec vir aliam accipiat vivente uxore priore.

44. Episcopis. Item in eodem⁶², ut probati a metropolitano iudices non spernantur.

45. Omnibus. Item in eodem⁶³ infra duo capitula, ut viles personae non 40 /57/ habeant potestatem accusandi. Et si in primo crimine victi sunt falsum dicere, in secundo non habeant potestatem dicendi.

46. Omnibus. Item in eodem⁶⁴, ut virgines non velentur ante viginti quinque annos, nisi rationabili necessitate cogente.

47. 5 Omnibus. In concilio Gangarense⁶⁵, ut nulli liceat oblata, quae ad pauperes pertineant, rapere vel fraudare.

48. Omnibus sacerdotibus. Item in eodem⁶⁶, ut ecclesiastica ieiunia sine necessitate rationabili non solvantur.

49. Sacerdotibus. In concilio Acyronense⁶⁷ inventum est in eos qui cum 10 quadrupedibus vel masculis contra naturam peccant: dura et districta penitentia. Quapropter episcopi et presbyteri, quibus iudicium penitentiae iniunctum est, conentur omnimodis hoc malum a consuetudine prohibere vel abscidere.

50. Episcopis. In concilio Neocaesariense⁶⁸, ut nullatenus presbyter ordinetur ante trigesimum aetatis suae annum, quia dominus Iesus non praedicavit ante trigesimum 15 annum.

51. Omnibus. In decretalibus Siricii papae ⁶⁹, ut alterius sponsam nemo accipiat.

52. Episcopis, monachis, virginibus. Item eiusdem⁷⁰, ut monachi et virgines suum propositum omnimodis observent.

53. Omnibus. In decretalibus Innocenti papae⁷¹, ut pax detur ab omnibus, 20 confectis Christi sacramentis.

54. Sacerdotibus. Item eiusdem⁷², ut nomina publice non recitentur ante precem sacerdotalem.

55. Episcopis, sacerdotibus. Item eiusdem⁷³, ut nulli sacerdotum liceat ignorare sanctorum canonum instituta.

56. 25 Episcopis. In decretis Leonis papae⁷⁴ sicut et in Sardicense concilio⁷⁵, ut episcopi alterius clericum ad se non sollicitent nec ordinent.

57. Episcopis. Item eiusdem⁷⁶, ut nullus episcopus servum alterius ad clericatus officium sine domini sui voluntate promovere praesumat; et hoc Gangarense concilium⁷⁷ prohibet.

58. 30 Episcopis. Item eiusdem⁷⁸, ut si quis sacerdotum contra constituta decretalia praesumptiose agat et corrigi nolens, ab officio suo submoveatur.

59. Episcopis. In decretis Gelasii papae⁷⁹, ut nullus episcopus viduas velare praesumat.

60. Episcopis. Haec enim, dilectissimi, pio studio et magna dilectionis intentione 35 vestram unianimitatem ammonere studuimus, quae magis necessaria videbantur, ut sanctorum patrum canonicis institutis inhaerentes praemia cum illis aeternae felicitatis accipere mereamini. Scit namque prudentia vestra, quam terribili anathematis censura feriuntur qui praesumptiose contra statuta universalium conciliorum venire audeant. Quapropter et vos diligentius ammonemus, ut omni intentione illud horribile 40 execrationis iudicium vobis cavere studeatis, sed magis canonica instituta sequentes et pacifica unitate nitentes ad aeterna pacis gaudia pervenire dignemini. Sunt quoque aliqua capitula quae nobis utilia huic praecedenti ammonitione subiungere visa sunt.

/58/

61. Omnibus. Primo omnium, ut fides catholica ab episcopis et presbyteris diligenter legatur et omni populo praedicetur, quia hoc primum praeceptum est domini Dei omnipotentis in lege⁸⁰: ‘audi, Israel, quia dominus Deus tuus Deus unus est. Et ut ille diligatur ex toto corde et ex tota mente et ex tota anima et ex tota virtute nostra’. 5

62. Omnibus. Ut pax sit et concordia et unianimitas cum omni populo christiano inter episcopos, abbates, comites, iudices et omnes ubique seu maiores seu minores personas, quia nihil Deo sine pace placet nec munus sanctae oblationis ad altare, sicut in euangelio⁸¹ ipso Domino praecipiente legimus; quia et illud secundum mandatum est in lege⁸²: ‘diliges proximum tuum sicut teipsum’; item in euangelio⁸³: 10 ‘beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur’. Et iterum⁸⁴: ‘in hoc cognoscent omnes quia mei discipuli estis, si dilectionem habueritis ad invicem’. In hoc enim praecepto discernuntur filii Dei et filii diaboli; quia filii diaboli semper dissensiones et discordias movere satagunt: filii autem Dei semper paci et dilectioni student⁸⁵.

63. Omnibus. Ut quibus data est potestas iudicandi iuste iudicent, sicutscriptum 15 est⁸⁶: ‘iuste iudicate, fili hominum’, non in muneribus, ‘quia⁸⁷ munera excecant corda prudentium et subvertunt verba iustorum, non in adolatione = adulatione adolatione, nec in consideratione personae, sicut in deuteronomio⁸⁸ dictum est: ‘quod iustuni est iudicate; sive civis sit ille sive peregrinus, nulla sit distantia personarum, quia Dei iudicium est’. Primo namque iudici diligenter discenda est lex a sapientibus populo conposita, ne per ignorantiam 20 a via veritatis erret. Et dum ille rectum intellegat iudicium, caveat ne declinet, aut per adolationem aliquorum aut per amorem cuiuslibet amici aut per timorem alicuius potentis aut propter praemium a recto iudicio declinet; et honestum nobis videtur, ut iudices ieiuni causas audiant et discernant.

64. Omnibus. Item habemus in lege⁸⁹, Domino praecipiente: ‘non periurabis 25 in nomine meo, nec pollues nomen domini Dei tui’, et⁹⁰ ‘nec adsumes nomen domini Dei tui in vanum’. Ideo omnino ammonendi sunt omnes diligenter, ut caveant periurium, non solum in sancto euangelio vel in altare seu in sanctorum reliquiis, sed et in communi loquella; quia sunt aliqui qui per caritatem et veritatem iurant et cavent se a iuramento nominis Dei, et nesciunt quia idem est Deus quod est caritas et veritas, 30 dicente Iohanne apostolo⁹¹, quia ‘Deus caritas est’; item ipse Dominus in euangelio⁹²: ‘ego sum via et veritas’; ideo qui in veritate et caritate iurat, in Deo iurat. Item cavendum est, ne farisaica superstitione aliquis plus aurum honoret quam altare; ne dicat ei Dominus: ‘stulte⁹³ et caece, quid est maius: aurum vel altare quod sanctificat aurum?’ Sed et nobis honestum videtur, ut, qui in sanctis habeat iurare, hoc ieiunus 35 faciat cum omni honestate et timore Dei; et sciat, se rationem redditurum Deo uniuscuiusque iuramenti, ubicumque sit, sive intra aeclesiam, sive extra aeclesiam. Et ut parvuli qui sine rationabili aetate sunt non cogantur iurare, sicut Guntbodingi⁹⁴ faciunt. Et qui semel periuratus fuerit, nec testis sit posthaec nec ad sacramentum accedat nec in sua causa vel alterius iurator existat. 40

65. Omnibus. Item habemus in lege Domini⁹⁵ mandatum: ‘non auguriamini’; et in deuteronomio⁹⁶: ‘nemosit qui ariolos sciscitetur vel somnia observet vel ad auguria /59/ intendat’; item: ‘ne sit maleficus nec incantator nec pithones consolator’. Ideo praecipimus, ut cauculatores nec incantatores nec tempestarii vel obligatores non fiant; et ubicumque sunt, emendentur vel damnentur.

Item de arboribus vel petris vel fontibus, ubi aliqui stulti luminaria vel alias 5 observationes faciunt, omnino mandamus, ut iste pessimus usus et Deo execrabilis, ubicumque inveniatur, tollatur et distruatur.

66. Omnibus. Item praedicari necesse est, quantum malum sit odium vel invidia, quia in lege⁹⁷ scriptum est: ‘non oderis fratrem tuum in corde tuo, sed publice argues eum’; item Iohannes euangelista⁹⁸: ‘qui odit fratrem suum, homicida est’; item 10 in euangelio⁹⁹: ‘si peccaverit in te frater tuus, vade et corripe eum inter te et ipsum solum’, et cetera quae ibi leguntur. De avaritia autem apostolum legimus Nell’orig. dopo la nota 99 ricomincia la numerazione da 1; per chiarezza ho introdotto la nota 101 e seguenti. dicentem¹⁰¹: ‘avaritia, quae est idolorum servitus, cavenda est’. Item de concupiscentia legitur¹⁰², quod radix sit omnium malorum; et in lege¹⁰³: ‘non concupisces rem proximi tui’.

67. Episcopis, omnibus. Item ut homicidia infra patriam, sicut in lege¹⁰⁴ 15 Domini interdictum est, nec causa ultionis nec avaritiae nec latrocinandi non fiant; et ubicumque inventa fuerint, a iudicibus nostris secundum legem ex nostro mandato vindicentur; et non occidatur homo, nisi lege iubente.

68. Omnibus. Item et furta et iniusta conubia necnon et falsa testimonia, sicut saepe rogavimus, prohibete diligenter, sicut et lex Domini prohibet¹⁰⁵.

69. 20 Omnibus. Et hoc cum magno studio ammonete, ut filii honorent parentes suos; quia ipse Dominus dicit¹⁰⁶: ‘honora patrem tuum et matrem tuam, ut sis longaevus super terram quam dominus Deus tuus dabit tibi’.

70. Sacerdotibus. Ut episcopi diligenter discutiant per suas parrochias presbyteros, eorum fidem, baptisma et missarum celebrationes, ut et fidem rectam teneant 25 et baptisma catholicum observent et missarum preces bene intellegant, et ut psalmi digne secundum divisiones versuum modulentur et dominicam orationem ipsi intellegant et omnibus praedicent intellegendam, ut quisque sciat quid petat a Deo; et ut ‘Gloria Patri’ cum onini honore apud omnes cantetur; et ipse sacerdos cum sanctis angelis et populo Dei communi voce ‘Sanctus, Sanctus, Sanctus’ decantet Et omnimodis dicendum 30 est presbyteris et diaconibus, ut arma non portent, sed magis se confidant in defensione Dei quam in armis.

71. Aliquid sacerdos, aliquid populus. Item placuit nobis ammonere reverentiam vestram, ut unusquisque vestrum videat per suam parrochiam, ut aecclesia Dei suum habeat honorem, simul et altaria secundum suam dignitatem venerentur, et 35 non sit domus Dei et altaria sacrata pervia canibus, et ut vasa sacrata Deo cum magna diligentia ab eis colligantur qui digni sunt vel cum honore serventur; et ut secularia nogotia vel vaniloquia in ecclesiis non agantur, quia domus Dei domus orationis debet esse, non spelunca latronum¹⁰⁷; et ut intentos habeant animos ad Deum quando veniunt ad missarum sollempnia, et ut non exeant ante conpletionem benedictionis sacerdotalis.

72. 40 Sacerdotibus. Sed et hoc flagitamus vestram almitatem, ut ministri altaris Dei suum ministerium bonis moribus ornent, seu alii canonice observantiae ordines vel monachici propositi congregationes; obsecramus, ut bonam et probabilem habeant conversationem, sicut ipse Dominus in euangelio¹⁰⁸ praecipit: ‘sic luceat lux vestra coram hominibus, ut videant opera vestra bona et glorificent patrem vestrum qui in celis est’, /60/ ut eorum bona conversatione multi protrahantur ad servitium Dei, et non solum servilis conditionis infantes, sed etiam ingenuorum filios adgregent sibique socient. Et ut scolae legentium puerorum fiant. Psalmos, notas, cantus, compotum, grammaticam per singula monasteria vel episcopia et libros catholicos bene emendate; quia saepe, dum bene aliqui Deum rogare cupiunt, sed per inemendatos libros male rogant. Et pueros 5 vestros non sinite eos vel legendo vel scribendo corrumpere; et si opus est euangelium, psalterium et missale scribere, perfectae aetatis homines scribant cum omni diligentia.

73. Sacerdotibus. Simul et hoc rogare curavimus, ut omnes ubicumque qui se voto monachicae vitae constrinxerunt monachice et regulariter omnimodis secundum votum suum vivant, secundum quod scriptum est¹⁰⁹: ‘vota vestra reddite domino Deo io vestro’, et iterum¹¹⁰: ‘melius est non vovere, quam non reddere’. Et ut ad monasteria venientes secundum regularem ordinem primo in pulsatorio probentur et sic accipiantur. Et qui ex seculari habitu in monasterio veniunt, non statim foras ad ministeria monasterii mittantur antequam intus bene erudiantur. Et ut monachi ad saecularia placita non vadant. Similiter qui ad clericatum accedunt, quod nos nominamus canonicam 15 vitam, volumus ut illi canonice secundum suam regulam omnimodis vivant, et episcopus eorum regat vitam, sicut abbas monachorum.

74. Omnibus. Ut aequales mensuras et rectas et pondera iusta et aequalia omnes habeant, sive in civitatibus sive in monasteriis, sive ad dandum in illis sive ad accipiendum, sicut et in lege Domini praeceptum¹¹¹ habemus, item in Salamone¹¹², Do- ao mino dicente: ‘pondus et pondus, mensuram et mensuram odit anima mea\

75. Omnibus. Et hoc nobis competens et venerabile videtur, ut hospites, peregrini et pauperes susceptiones regulares et canonicas per loca diversa habeant: quia ipse Dominus dicturus erit in remuneratione magni diei: ‘hospes¹¹³ eram, et suscepistis me’; et apostolus hospitalitatem laudans, dixit¹¹⁴: ‘per hanc quidam placuerunt Deo, angelis 25 hospitio susceptis’.

76. Episcopis, abbatibus. Auditum est, aliquas abbatissas contra morem sanctae Dei ecclesiae benedictionis cum manus inpositione et signaculo sanctae crucis super capita virorum dare, necnon et velare virgines cum benedictione sacerdotali. Quod omnino vobis, sanctissimi patres, in vestris parrochiis interdicendum esse scitote. 30

77. Clericis. Ut illi clerici, qui se fingunt habitu vel nomine monachos esse, et non sunt, omnimodis videtur corrigendos atque emendandos esse, ut vel veri monachi sint vel veri canonici.

78. Omnibus. Item et pseudografia et dubiae narrationes, vel quae omnino contra fidem catholicam sunt et epistola pessima et falsissima, quam transacto anno 35 dicebant aliqui errantes et in errorem alios mittentes quod de celo cecidisset¹¹⁵, nec credantur nec legantur sed conburentur, ne in errorem per talia scripta populus mittatur. Sed soli canonici libri et catholici tractatus et sanctorum auctorum dicta legantur et tradantur.

79. Aliquid sacerdotibus, aliquid omnibus. Item ut isti mangones¹¹⁶ 40 et cotiones¹¹⁷ qui sine omni lege vagabundi vadunt per istam terram, non sinantur /61/ vagare et deceptiones hominibus agere, nec isti nudi cum ferro, qui dicunt se data sibi poenitentia ire vagantes: melius videtur, ut si aliquid inconsuetum et capitale crimen conmiserint, ut in uno loco permaneant laborantes et servientes et paenitentiam agentes secundum quod sibi canonice inpositum sit.

80. 5 Omni clero. Ut cantum Romanum pleniter discant, et ordinabiliter per nocturnale vel gradale officium peragatur, secundum quod beatae memoriae genitor noster Pippinus rex decertavit ut fieret, quando Gallicanum tulit ob unanimitatem apostolicae sedis et sanctae Dei aeclesiae pacificam concordiam¹¹⁸.

81. Omnibus. Statuimus quoque secundum quod et in lege¹¹⁹ Dominus 10 praecipit, ut opera servilia diebus dominicis non agantur, sicut et bonae memoriae genitor meus in suis synodalibus edictis mandavit¹²⁰, id est quod nec viri ruralia opera exerceant nec in vinea colenda nec in campis arando, metendo vel foenum secando vel sepem ponendo nec in silvis stirpare vel arbores caedere vel in petris laborare nec domos construere nec in orto laborare; nec ad placita conveniant nec venationes exerceant. 15 Et tria carraria opera licet fieri in die dominico, id est ostilia carra vel victualia vel si forte necesse erit corpus cuiuslibet ducere ad sepulcrum. Item feminae opera textilia non faciant nec capulent vestitos nec consuent vel acupictile faciant; nec lanam carpere nec linum battere nec in publico vestimenta lavare nec berbices tundere habeant licitum, ut omnimodis honor et requies diei dominicae servetur. Sed ad missarum 20 sollempnia ad aeclesiam undique conveniant et laudent Deuni in omnibus bonis quae nobis in illa die fecit.

82. Omnibus. Sed et vestrum videndum est, dilectissimi et venerabiles pastores et rectores ecclesiarum Dei, ut presbyteros quos mittitis per parrochias vestras ad regendum et ad praedicandum per ecclesias populum Deo servientem, ut recte et honeste 25 praedicent; et non sinatis nova vel non canonica aliquos ex suo sensuet non secundum scripturas sacras tingere et praedicare populo. Sed et vosmetipsi utilia, honesta et recta et quae ad vitam ducunt aeternam praedicate aliosque instruite, ut haec eadem praedicent.

Primo omnium praedicandum est omnibus generaliter, ut credant Patrem et Filium et Spiritum sanctum unum esse Deum omnipotentem, aeternum, invisibilem, qui 30 creavit caelum et terram, mare et omnia quae in eis sunt, et unam esse deitatem, substantiam et maiestatem in tribus personis Patris et Filii et Spiritus sancti.

Item praedicandum est, quomodo Dei filius incarnatus est de Spiritu sancto et ex Maria semper virgine pro salute et reparatione humani generis, passus, sepultus et tertia die resurrexit et ascendit in celis; et quomodo iterum venturus sit in maiestate divina, iudicare 35 omnes homines secundum merita propria; et quomodo impii propter scelera sua cum diabulo in ignem aeternum mittentur, et iusti cum Christo et sanctis angelis suis in vitam aeternam. Item diligenter praedicandum est de resurrectione mortuorum, ut sciant et credant in iisdem corporibus premia meritorum accepturos.

Item cum omni diligentia cunctis praedicandum est, pro quibus criminibus deputentur 40 cum diabulo in aeternum supplicium. Legimus enim, apostolo¹²¹ dicente: ‘manifesta autem sunt opera carnis, quae sunt fornicatio, inmunditia, luxuria, idolorum servitus, veneficia, inimicitiae, contentiones, aemulationes, animositates, irae, rixae, dissensiones, haereses, sectae, invidiae, homicidia, ebrietates, comessationes et his similia: quae praedico vobis, sicut praedixi, quoniam qui talia agunt regnum Dei non 45 possidebunt’. Ideo haec eadem quae magnus praedicator ecclesiae Dei singillatim /62/ nominavit cum omni studio prohibete, intellegentes quam sit terribile illud quod dixit: ‘qui talia agunt, regnum Dei non consequentur’.

Sed omni instantia ammonete eos de dilectione Dei et proximi, de fide et spe in Deo, de humilitate et patientia, de castitate et continentia, de benignitate et misericordia, de elimosinis et confessione peccatorum suorum, et ut debitoribus suis secundum 5 dominicam orationem sua debita dimittant: scientes certissime, quod qui talia agunt regnum Dei possidebunt.

Et hoc ideo diligentius iniungimus vestrae caritati, quia scimus temporibus novissimis pseudodoctores esse venturos, sicut ipse Dominus in euangelio¹²² praedixit, et apostolus Paulus ad Timotheum¹²³ testatur. Ideo, dilectissimi, toto corde praeparemus nos in 10 scientia veritatis, ut possimus contradicentibus veritati resistere, et divina donante gratia verbum Dei crescat et currat et multiplicetur in profectum sanctae Dei ecclesiae et salutem animarum nostrarum et laudem et gloriam nominis domini nostri Iesu Christi. Pax praedicantibus, gratia oboedientibus, gloria domino nostro Iesu Christo. Amen.

Torna su ↑