E. Durando

Aliprando, abate di San Pietro in Ciel d’oro e delegato apostolico, esamina i testi della causa fra il monastero della Rocca e la pieve di Palazzolo riguardo alla decima della braida di Stafila (19 agosto 1218).

Fonti. — A. orig. in BRT, Perg. sec. XIII, n. 112.

(S.T.) Anno dominice natiuitatis millesimo ducentesimo octodecimo. die dominico quartodecimo Kalendas septembris. Jndicione sexta. Jn lobia monasterii sancti petri in celo aureo. Dominus Aliprandus dei gratia abbas ipsius monasterii. A domino papa super causa que uertitur inter monasterium de rocha ex una parte et plebem de palaçolo ex altera delegatus. precepit Ottoni michaelis publico notario ut auctenticaret et in publicum scriptum reddigeret dicta infrascriptorum testium monasterii sancte marie de la rocha data contra plebem /147/ de palaçolo. millesimo ducentesimo octodecimo Jndicione sexta. die mercurii primo mensis augusti Jta ut eorum dicta de cetero habeantur uera et firma ac si ipsi testes semper adessent presentes et uoce uiua loquerentur. Quorum dicta sunt hec. § Ego prior poncius de la roca datus testis suprascripto die. iuratus testor me recordari bona memoria per. xl. annos et plus. et dico me bene scire braydam de stafila de cuius decimatione lis est. et dico quod a mea recordacione citra non fuit data nec requisita decima ab aliqua persona alicui ecclesie de ipsa brayda. quod predictum monasterium de la braida semper habuit et recepit in eo tempore prout uidi fructus et decimam de ipsa brayda. Jnterrogatus si scio quod predicta brayda sit in parochia et in decimaria et de decimaria de palaçolo. Respondi me nescire. quia numquam audiui dici quod esset de parochia nec de decimaria de palaçolo. Jnterrogatus si predicta braida est terra uetus an nouale. Respondi. quod est terra uetus. quia semper uidi eam terram cultam. preter forsitan quod tempore guerre nascebantur in ea busconi rari qui tempore pacis extirpabantur inde foras. Jtem dico quod predicta braida fuit de curia et de decimaria tridini. et non de palaçolo. et audiui dici quod cambium fuit datum ab ipso in castro plebi de tridino pro decima ipsius brayde. Et semper uidi tenere et possidere et percipere et habere predicte brayde decimam sine alicuius contradicione. Jnterrogatus si monasterium casedei ad quod pertinet predictum monasterium de la roca et ecclesie que sunt subdite ipsi monasterio casedei. habent et habere consueuerunt decimas terrarum quas colunt propriis membris et de noualibus suis. et si talis est fama. R[espondi]. me nescire. set semper uidi decimam predicte brayde de stafila colligi et haberi per predictum monasterium de la roca et eius nuncios. Jnterrogatus si datum est michi uel promissum aliquod pro hac testificatone. R[espondi]. non. Jnterrogatus si iuraui super animam alicuius et spero inde habere proficuum uel dampnum. R[espondi]. non. nisi taliter de proficuo uel dampno quia clericus et presbiter sum de la rocca. Jnterrogatus de aliis questionibus per singula. dico me de alio non recordari. § Ego Johannes de umbra datus testis die Jouis proxime sequenti. iuratus. testor me scire braydam de stafila de cuius decimatione lis est. et semper in mea recordacione que est plus annorum xxxiiij. uidi monasterium sancte marie de la roca et eius missos habere percipere et possidere decimam suprascripte braide sine alicuius contradicione quiete. preter ab uno anno proximo uel circa hoc citra quod plebanus de palaçolo eam petit. Et dico quod ipsa braida non est de parochia neque de decimaria de palaçolo. Jnterrogatus quomodo scio. R[espondi]. quod semper uidi eam quiete haberi et possideri /148/ ab ipso monasterio et eius missis. Jnterrogatus quanta est ipsa braida et que sunt coherencie. R[espondi]. me nescire. et dico quod ipsa braida est terra uetus et non nouale. Jnterrogatus que differencia est inter terram ueterem et nouale. R[espondi]. quia terra uetus est terra que semper diu colitur et aratur. de aliis questionibus interrogatus. R[espondi]. me nil aliud scire. § Ego albertus caballarius datus testis suprascripto die per sacramentum dico me scire braidam de stafila de cuius decimatione lis est. [Jnterrogatus quanta sit dicta braida et ubi iacet] R[espondi]. quanta sit ignoro et iacet iuxta sturam. Jnterrogatus de coherenciis. R[espondi] quod a mane habet otto populus de brusasco. a meridie Guillelmus de castello. et fratres. a sero bonusJoannes gramegna pro sermato (sic) et suprascripti de castello. ab aquilone caldellus [et] in parte illi de tosico. Jnterrogatus si predicta braida est de parochia et de decimaria ecclesie de palaçolo. B[espondi]. non. Et dico me recordari de bona recordacione per triginta annos et plus et semper audiui eam teneri et possideri et percipi per predictum monasterium de la roca et eius missos. et eius nomine absque alicuius contradicione. preter ab illo tempore citra quo presbiter loterius est in palaçolo. et dico quod semper audiui eam terram cultam et arabilem. excepto aliquantum terre que erat circa ipsam braidam que fuit runcata annis decem preteritis et nil aliud inde scio. § Ego Astexanus de roncadicia scriptus suprascripta die. iuratus interrogatus si scio quod braida de stafila de cuius decimatione lis est sit de parochia et de decimacione palazoli. R[espondi]. quod semper uidi et audiui a mea recordacione citra que est annorum xl et plus. suprascriptum monasterium et eius missum habere et percipere et possidere fructus et decimam ipsius brayde absque alicuius contradicione et inquietatione. Jnterrogatus quanta est ipsa braida et que sunt coherentie. R[espondi]. ignoro. sed circa sturam et ultra sturam. et dico quod est terra uetus et non nouale. quia semper uidi eam coli et arari. de aliis questionibus interrogatus dico me nichil aliud scire. § Ego ardicionus conuersus suprascripti monasterii suprascripto die. iuratus testor quod sum alitus et nutritus in domo monasterii de la roca et a mea recordacione citra que est plus annis xl. uidi suprascriptum monasterium de la roca et eius missos habere et percipere et possidere decimam dicte braide de stafila. sine alicuius contradicione. et est ipsa braida in stafila iuxta sturam ubi dicitur ad ua(l)dum albere Et semper audiui dici quod suprascripta braida fuit de decima et parochia tridini. et quod quidam marchio montisferrati eam dedit suprascripto monasterio cum omni honore et decima Et dico quod est terra uetus et non nouale. set ignoro de quantitate ipsius /149/ braide et de coherenciis et nil aliud inde scio. § Ego Guillelmus conuersus suprascripti monasterii de la roca. Scriptus supradicto die iuratus testor me recordari per annos quinquaginta et a mea recordacione citra semper uidi predictum monasterium habere et percipere omnes fructus et decimam predicte brayde de stafila sine alicuius contradicione. et eam semper uidi possideri suprascripto monasterio. et dico quod audiui dici quod quidam marchio montisferrati uidelicet pater domini bonifacii eam dedit sorori sue libere quod nullum drictum neque decimam neque primiciam alteri reddere debeat nisi suprascripto monasterio. et talis est fama tocius montisferrati. quia fuit ipsa braida tridini. qui locus fuit suprascripti marchionis. Jnterrogatus quanta est suprascripta brayda. R[espondi]. me nescire. Et dico quod otto populus qui habet terram iuxta predictam braydam dat et reddit decimam de ipsa terra ecclesie tridini. Jnterrogatus quomodo scio. R[espondi]. quia eam uidi ei dare. et dico quod est predicta brayda terra uetus et non nouale. § Ego albertus de brusasco datus testis supradicto die. iuratus testor me recordari per annos xl. et semper uidi predictum monasterium et missos ipsius monasterii habere et percipere et possidere fructus et decimam suprascripte braide de cuius decimatione lis est. sine alicuius contradicione. preter quam plebanus de palaçolo ab annis duobus citra petit decimam ipsius braide. Et dico quod audiui dici quod diu est quod quidam marchio montisferrati dedit predictam braydam libere absque aliqua dacione pro dei amore cuidam sorori sue que fuit monacha suprascripti monasterii. et audiui quod fuit decima tridini. Jtem dico quod pars ipsius terre est terra uetus et partem uidi ex ea runcari. set de quantitate i(n)gnoro Jnterrogatus quanta est ipsa brayda R[espondi]. me nescire. set est iuxta sturam. et credo quod predicta braida est in episcopatu vercellarum. Jnterrogatus si scio si plebs de palaçolo habeat decimam de terris circumstantibus ipsi brayde. R[espondi]. quod credo. § Jtem predictus dominus abbas precepit eidem ottoni michaelis publico notario ut autenticaret et in publicum scriptum reddigeret dicta Jnfrascriptorum testium plebis de palaçolo. data millesimo ducentesimo octodecimo. Jndicione sexta. die Jouis secundo mensis augusti. contra suprascriptum monasterium de la rocha. Jta ut de cetero eorum dicta proinde habeantur uera et firma ac si ipsi testes semper essent presentes et uiua uoce loquerentur. Quorum dicta sunt hec. § Ego Otto de riuosicco scriptus suprascripto die. iuratus testor me bene scire braidam de stafila de cuius decimatione lis est. Jnterrogatus si suprascripta brayda est de decimaria suprascripte plebis. R[espondi]. me nescire. set ego audiui dici quod terra caldel qui confinit cum ipsa /150/ braida est et reddit decimam sancto Germano de palaçolo. et egomet habeo terram in confinibus palaçoli et tridini que reddit et dat decimam suprascripte plebi. set circa tres archatas a predicta brayda distat. et iacet in contrata de bagnacaual. et dico quod ab annis xv citra uidi roncari intra predictam braydam çusconos et cesam. Jnterrogatus si plebs sancti Germani de palaçolo habet donacionem a pluribus episcopis uercellarum de decima omnium noualium que sunt in decimaria suprascripte plebis uel que fierent in decimatione suprascripte plebis. R[espondi]. quod audiui dici quod habuerunt inde donationem ab episcopis vercellensibus. et bene scio quod predicta plebs et suprascripta braida sunt in episcopatu et de episcopatu vercellensi. Et dico quod quidam lapides sunt positi ad bagnacaual qui definiunt decimariam inter tridinum et palaçolum. Jnterrogatus quanta est ipsa. braida. et que sunt coherentie. R[espondi]. me nescire. nisi quod stura est ab una parte et ser aychinus et fratres ei in parte coherent a nulla hora. de ceteris aliis questionibus interrogatus per singula. dico me nihil aliud scire. § Ego Johannes de Rolenda datus testis suprascripto die. Juratus interrogatus si braida de stafila de cuius decimatione lis est sit de decimaria sancti Germani de palaçolo. R[espondi]. quod fama est loci palaçoli quod est de decimaria et in decimaria ecclesie sancti Germani de palaçolo. Jtem dico quod audiui dici clericis ipsius plebis. quod de terra iohannis gramegne et vberti caldel que confiniunt cum ipsa brayda datur decima suprascripte plebi. Jnterrogatus quanta est ipsa brayda. R[espondi]. me nescire. et eidem brayde coheret a sero Guilelmus de castello et fratres a meridie Obertus caldel et illi de tosico. et in parte suprascripti de castello. et plures alii. ab aquilone stuyra. de aliis coherenciis i(n)gnoro. Et dico quod in contrata de bagnacaual sunt termini de petris qui difiniunt decimariam inter tridinum et palaçolum. et extendunt ultra predictam braidam deuersus tridinum. Et dico quod a x annis citra uidi roncari çusconos et cesas in predicta brayda. et egomet araui et laboraui una cum patre meo de ipso ronco. et uidi quod pater meus fecit inde dari de ipso nostro laborerio decimam predicte ecclesie sancti Germani et hoc fuit tantum semel in uno anno. quia non laborauimus de ipsa brayda nisi in uno anno. et hoc pro roncatura set quantum dedit nec cui dedit non recordor. Jtem dico quod uidi et audiui legi instrumenta in quibus continetur quos episcopos vercellenses fecisse donacionem suprascripte plebi de noualibus que sunt et que fierent in decimatione suprascripte plebis et in territorio loci palaçoli. et credo quod suprascripta plebs et decimatio suprascripte plebis. et suprascripta braida. et firmiter scio quod sunt in episcopatu /151/ et de episcopatu vercellensi. de aliis questionibus interrogatus nichil aliud scio. Predictus dominus aliprandus abbas hanc cartam fieri precepit ut supra. Jnterfuerunt magister Rufinus de sparuaria Guillelmus furnerius de cergnago et papiolus furnarius testes. (S.T.) Ego Otto michaelis sacri palacij notarius Jnterfui et hanc cartam subscripsi. (S.T.) Ego iohannes treçius notarius sacri palacii iussu ottonis michaelis hanc cartam scripsi.