Liber Miraculorum
Sancte Fidis
ed. Bouillet 1897

Liber IV

[103 ro]

/219/ Francese →

[XXIV]

De artifice ęcclesię ab ingenti molę lapidis mirabiliter exempto.

Multo namque tempore res quę narro silentio obsoleta, scabra, ut ita dicamus, rubigine velut positum ferrum reditur. Qui ideo posthabita videtur, quia novis emergentibus ad altiora elugubranda stili officium exercebatur. Sed qualicumque modo id actum sit, ne omnino res prodigialiter gesta per incuriam nostram depereat, nunc ordinem precedentium rite supplere videtur, et quasi agrorum normalis lapis secundo libello, quia non parvarum est literarum, et jam finem poscit meta statuetur. Hoc tamen miraculum licet posteriorem occupet locum, non tamen cęteris inferiori laude est predicandum, quia post grave luctum inopinę salutis nobis reddidit gaudium. Hujus rei testis est adhuc noster monachus nomine Salustius1, vir vitę et morum honestate conspicuus. Hic namque precepto patris cenobii parens, montem in quo lapidum cesores ad opus edificandi monasterii operi instabant2, cum viginti et sex jugis boum expetiit, ut de vehiculo epistilia deduceret, necnon et ingentes basium moles. Sicque onusto hermis plaustro, dum per devexum montis latus descendunt, dumeta quędam offendunt, quę nuper precisis ramis a terra acutissimos sudes porrigebat. In hoc periculosum discrimen lapsi tribulorum prominentes stirpes cursum rotarum impediunt, ac inter cantas se mittentes, bubus virisque impedimento /220/ fiunt. Ad quem laborem sublevandum omnes qui aderant humeris lacertisque axi pro gravi pondere inter modiolos fumiganti nituntur, et quibuscumque possunt ingeniis auxilio ruunt. [103 vo] Quos inter Hugo, qui huic negotio preerat, cum magno assere medium sese infert, ac dum vi valida herentem inter radices fruticum rotam enititur eruere, ipse lapso pede sub plaustro ruit, cujus supra crura tota illa machina transiens, post se fere sex passibus per arbusta eum rapuit. Quo viso, omnes laborem abicientes ad eum attoniti currunt, sanctęque Fidis unanimiter auxilium invocantes, stupore simul et admiratione mentibus contabescunt. Moxque a periculo exempto, calciamenta eum detrahunt, cujus cruris os falcis in modum recurvum inveniunt. Unde valde cunctis merentibus sanctęque Fidis medicabile subsidium cientibus, ipse debilis magister arcuatum crus amplexans, inter utrasque manus ita ad pristinum redegit rigorem, veluti tepida cera compactum fuisset. Ibi meror in gaudium vertitur, ibi lacrimę pre nimia lęticia sparguntur. Denique sanctę virginis virtute medicatus, alacri mente ad ceptum prosilit opus et usque ad jam dictę gloriosę martiris basilicam saxeum deduxit onus. Quo terrę deposito, inclitę virgini debitas decantat gratiarum actiones, cujus potenti virtute tantum evasit corporis sui discrimen. Quod miraculum, tam prodigialiter a Domino per sanctam Fidem patratum, ideo longo incanuit taciturnitatis silentio, quia opus his ex lapidibus erectum, hiantibus rimis fornicatum, ruinam pendet minitans sese facturum. Quod qualiter contigerit nobis indefinitum manet, nisi fortassis ad ea respicit quę dudum sancti Antoliani, Arvernę urbis ęcclesię martiris, contigisse didicimus ex relatu sancti Gregorii Turonorum antistitis1. Hęc enim predicti martiris ęcclesia quia, sicut isdem cuidam fideli per visum revelavit, effossis multorum pignoribus loca eorum tenebat, rimis dehiscens solo equatur funditusque, Domino rogante, deicitur. Cujus formam quia hanc nostram ęcclesiam pene sequi cernimus, quid mirum in /221/ convectacione lapidum gestum fuerit, negligendo negligendo S. negligendo actenus preterivimus. Sed nec actenus.

Nunc enim post tot miraculorum opulentissimam congeriem, quę divina favente gratia per preclara gloriosissimę virginis et admirandę sanctitatis Christi martiris Fidis merita toto orbe diffusa est, hic supersedendum numerositas monet, non quod virtutum copia quę semper in inmensum crescit cumulum deficiat, sed ut ea quę huic volumini detrauntur, tercius, si forte ętatula nostra illis exponendis suffccerit, latius expediat. s Sunt namque hujus virginis tenta virtutum insignia, ut nec sparsa per quadrifidi orbis cardines colligi possint verbis, nec tam infinita recondi paginis. Hec enim equora omnia velificante Deo permeat, hec regiones universas lustrat, hęc se sanctorum omnium meritis in admirabili virtutum claritate comparat. Hanc deciduo jam [104 ro] mundo splendidum sub ambobus polis solem Dominus ad ortum perduxit, de cujus prefulgidis radiis per signorum incrementa tellus omnis irradiatur, plebs immensa cotidianis beneficiis attollitur, Herebi etiam egredientibus ea duce animabus patent recessus. Hujus largissima beneficia diversis crebrescunt in patriis, uberiora quam illo in loco ubi sanctissima ejus corporis celebrantur pignora. Ad cujus tamen sacrum oratorium frequentius egri venientes optatam promerentur salutem, cęci lumen, vexati liberationem, aridi quietem, sciatici erectionem, ciliaci medicamen, epileutici salutem, vitęque desperati celerem reparationem. Hęc invocata bellorum frangit vires, sibi devotis triumphos parat insignes, armis melius pugnat, viribus fortius dimicat. Hęc, si quando culpis exigentibus celum clauditur, ut Helias reserat, claudos a grabato ut Petrus elevat, tetra maris nubila ut Paulus serenat, turbidas procellas ut Nicholaus tranquillat, mortuos ut Martinus Sabariensis suscitat. Hęc in nulla virtutum potentia cuiquam supernorum civium dinoscitur impar, in qua tocius sanctitatis somma choruscat. Hęc sine ambiguo Dei genitrici familiariter assistit, quia et virginitatis candore preminet, et passionis gloria /222/ inter martirum choros laureata eminet. Felix et potens virgo preciosa, paradisi margarita, cęlestis sponsi talamo casto corpore juncta, clara mundi lucerna, tutissima populi patrona, decus virginum, flos martirum, laus angelorum, ornamentum cęlorum, salus patrię, vigor ęcclesię, predo gehennę et janua supernorum claustrorum, curandorum corporum validissimum agridium, suavissimum languentium antidotum, tribulatorum invictissimum presidium. Hęc non solum membra debilia roborat, sed quod his omnibus precellit, culparum sordes tergit, veniam reatuum a Domino cęlitus impetrat, precesque supplicum fida interpres auribus divine pietatis intimat. Cujus virtutes gloriosissimas devotis mentibus exoramus ut quę talia prestat ex terreno beneficio, nos jam pene pro peccatis Deo mortuos suscitare dignetur a vitiorum sepulcro, ut in illo resurrectionis tremendo articulo, exutos miserorum sagulis hircorum, de leva in albo vellere mutet ad dexteram, ubi illa provehetur ad coronam, faciatque nos in veste nuptiali illius cenę ascribi convivio, ad cujus epulas ipsa prudens virgo cum oleo exultationis intrabit regnatura cum Christot, cui cum Patre et Spiritu Sancto est honor et imperium in secula seculorum. Amen.

Torna su ↑

[Note a p. 219]

[XXIV]. S. V. N. vedi Errata S. V. N. Torna al testo ↑

1. Dans le Cartulaire, il est question de plusieurs moines du nom de Saluster, qui ont vécu dans la première moitié du xie siècle. Torna al testo ↑

2. D’après le titre de ce chapitre et d’après quelques indications ulterieures (ad basilicam saxeum deduxit onus), il s’agit plutôt de la construction de l’église que de celle du monastère. Du reste, le monastère fut reconstruit par le même abbé qui avait rebâti la basilique; il s’appelait Odolric (1030-1065). La chronique de Conques lui attribue les deux constructions: basilicam ex maxima parte consummavit... ac etiam monasterium fecisse creditur. Torna al testo ↑

[Nota a p. 220]

1. Liber in gloria martyrum, cap. 64. Torna al testo ↑

[Nota a p. 221]

s. Ce qui suit se trouve dans S et V. Torna al testo ↑

[Note a p. 222]

t. ad cujus epulas...cum Christo. fin. N. Torna al testo ↑